Terminem tym oznacza się wszelką działalność naukową. Badania tego typu mogą polegać na eksperymentach, gromadzeniu danych, ich analizie, studiowaniu literatury źródłowej, analizy owej literatury, wyciągania wniosków z niej i z zebranych przez siebie danych. Badania naukowe współcześnie można podzielić ze względu na cel, do którego w sumie zmierzają na: podstawowe, stosowane i wdrożeniowe. Istnieje również podział na badania naukowe względem grup badań na obserwacyjne (w tym opisowe i analityczne) oraz eksperymentalne, które współcześnie przede wszystkim stosowane są w obszarze medycyny. Okazuje się, że państwo ma duży wpływ na pracę i działalność naukową między innymi poprzez finansowanie odpowiednich badań, ograniczanie niektórych działalności naukowych, ich kontrolę i nadzór. Można więc stwierdzić, że państwo oddziałuje na badania naukowe i pośrednio w ogóle na całą naukę pod kontem ekonomicznym, ideologicznym, organizacyjnym i prawnym. Gotowe badania publikowane są w szeregu czasopism naukowych, w literaturze autorstwa twórców danego badania, na Internecie itp.

Kanony Milla

Zostały one sformułowane w 1843 roku przez Johna Stuarta Milla. Są to tak zwane schematy wnioskowania indukcyjnego. Należą one do dziedziny metodologii. Miały one za zadanie pomóc w rozwiązywaniu problemu indukcji. Dają one możliwość ustalenia związków przyczynowych między występowaniem zjawisk i to różnego typu. Między innymi wyróżnia się następujące kanony Milla: kanon jednej zgodności, jednej różnicy, zgodności i różnicy, reszty, zmian towarzyszących. Obecnie są one stosowane w wielu naukach, w tym przyrodniczych.

Dedukcjonizm

Jest to swoisty prąd myślowy, który odrzuca znaczenie indukcji logicznej, ale podkreśla istotę dedukcji. Sama dedukcja oznacza logiczne rozważania teorii naukowych, a także wywodzących się stąd wniosków, które można obserwować eksperymentalnie. Przeciwieństwem do dedukcjonizmu jest indukcjonizm. Należy zaznaczyć, że rozróżnienie to wykorzystywane jest praktycznie przez większość współczesnych nauk, głównie psychologicznych, biologicznych, przyrodniczych, a nawet niektórych nauk typowo ścisłych, jak fizyka czy chemia.

Metodologia

Jest to nauka, w której najważniejsze jest badanie metod badań naukowych, ich skuteczności, a także swoistej wartości poznawczej. Wyróżnia się najczęściej metodologię nauk ścisłych, przyrodniczych oraz społecznych. Obecnie wykorzystuje się w niej głównie metody statystyczne lub matematyczne, jak i obserwacje badacza. Współcześnie wiele nauk ma własne metodologie bądź też korzysta z obecnego dorobku innych nauk pożyczając od nich metodologie. Na przykład metody statystyczne wykorzystywane są w ekonomii i określane są wtedy jako ekonometria.

Randomizacja

Jest to losowy rozdział obiektów do grup porównawczych. Stosowane w metodologii nauk. Jest to jeden z zabiegów metodologicznych, który stosuje się dla zniwelowania wpływu zmiennych niekontrolowanych na potencjalne wyniki eksperymentu. Ważne jest, aby wpływ czynników niekontrolowanych i jakichkolwiek dystraktorów, czyli czynników zakłócających, został maksymalnie ograniczony, zmniejszony, dzięki czemu uzyskuje się bardziej wiarygodne wyniki badań, z mniejszym błędem pomiaru. Randomizacja jest praktycznie jednym z podstawowych zadań badacza.

Metaanaliza

Odnosi się to do zakresu analizy danych. Metaanaliza to pojęcie, które określa wtórne odkrywanie wiedzy metodą uogólniania wszelkich informacji, które znajdują się w publikacjach bądź innych źródłach, w tym pierwotnych. Głównie ma ona postać przeglądu systematycznego literatury z określonego obszaru, a do tego wzbogacona o analizę, głównie statystyczną, wcześniej zebranych i uzyskanych wyników, a także wnioskowanie i podsumowanie całości. Jest to samodzielne i pełnoprawne badanie naukowe, tak się obecnie uważa.

Majeutyka

Inaczej jest to metoda majeutyczna. Została ona stworzona przez Sokratesa. Jest to swoista metoda prowadzenia dyskusji. Jej celem jest uświadomienie sobie wiedzy prawdziwej, którą się posiada. Według filozofa człowieka każdy ma prawdziwą wiedzę, ale nie jest tego świadomy. Potrzebny mu jest nauczyciel, którego zadaniem będzie odnalezienie w sobie tej wiedzy. Poszukiwanie wiedzy opierało się na zadawaniu rozmówcom prostych pytań, na które odpowiedź musiała być tak lub nie. Musiały one padać trafnie, ponieważ wymagały tylko zdrowego rozsądku, który każdy ma.