Jazz to, pomijając klasykę, najstarszy gatunek muzyczny, mający już ponad stuletnią historię. A co za tym idzie, posiada szereg odmian i podgatunków, powstałych w wyniku wyodrębniania się zarówno nowych stylów, ogólnego podejścia do muzyki, poszukiwań, jak i rozwoju techniki. Odmiany jazzu są niemalże nieskończone: big band jazz, swing, big band, mainstream, jazz kontynentalny, eksperymentalny big band, orkiestralny jazz, big band progresywny, jazz progresywny, bebop, modal jazz, neo-bop, post-bop, cool jazz, jazz zachodniego wybrzeża, free jazz, jazz awangardowy, free funk, third stream, fusion jazz, współczesny jazz, crossover jazz, free funk, jazz-pop, jazz-rock, jazz metal, jazz-hop, smooth jazz, latin jazz, world fusion, jazz nowoorleański, jazz klasyczny, boogie-woogie, dixieland, ragtime, soul-jazz, a także style pokrewne takie jak ska-jazz, acid-jazz, nu jazz i yass. Najpopularniejsze współcześnie odmiany jazzu to: jazz klasyczny, free jazz, smooth jazz, acid jazz i bepop.

Jazz rock

Jazz rock to jak sama nazwa wskazuje, połączenie jazzu z elementami muzyki rockowej. Jest to muzyka, w której forma jest typowo jazzowa, jest tu dużo miejsca na improwizację i popisy wirtuozerskie solistów, jednak utrzymane jest to w rockowej estetyce brzmieniowej. Dzieje się tak głównie za sprawą wykorzystywanych do tych celów instrumentów – dęciaki ustępują miejsca instrumentom elektrycznym, takim jak gitary czy instrumenty klawiszowe. Nie bez wpływu na tą muzykę są dodatkowe urządzenia elektroniczne (wzmacniacze, procesory efektów), modulujące lub zniekształcające dźwięk, wpływające na ostateczne brzmienie. Jazz rock rozwinął się głównie w drugiej połowie XX wieku i nie bez wpływu na ten rozwój był Miles Davis. W Polsce muzykiem niekiedy obracającym się w tej estetyce był Czesław Niemen.

Acid Jazz

Acid Jazz to odmiana jazzu czerpiąca z kilku innych gatunków, zwłaszcza z zakresu muzyki rozrywkowej. Niekiedy acid jazz wykorzystuje też inne podgatunki jazzowe, takie jak bepop. Istnieją też połączenia tej muzyki z muzyką świata, np. latynoską. Jednak najpopularniejszym przejawem acid jazzu jest łączenie estetyki jazzowej z hip hopem. Grupą, która zyskła światową sławę utrzymując swoją muzykę w takiej stylistyce jest grupa US3, podobnie Jamiroquai, chociaż w drugim przypadku ustępują takie inspiracji nawiązaniami do funku. Instrumentarium w muzyce acid jazzowej jest zbliżone do tego w tradycyjnym jazzie, a więc jest to perkusja (niekiedy wzbogacona elektronicznym beatem), gitara basowa, trąbka i piano. Zwykle jednak rytm jest mniej skomplikowany, melodie bardziej chwytliwe, a muzyce towarzyszy najczęściej rapowany wokal.

Smooth Jazz

Można złośliwie rzec, że smooth jazz to taki lekki popowy jazz dla wymagających. Stwierdzenie te jest o tyle bardziej słuszne, że niekiedy w smooth jazzie ciężko doszukać się cech jazzowych – na pewno brakuje tam jazzowej żywiołowości, improwizacji, nietypowych rytmów, czy długich niekończących się jam session. Co jest więc z jazzu? Jazzowe na pewno jest instrumentarium, a co za tym idzie – brzmienie. Smooth jazz różni się też tym od klasycznego jazzu, że zazwyczaj uwzględniony jest w tym gatunku wokalista lub wokalistka, a niekiedy pełni on najważniejszą rolę. Zatem nietrudno się domyślić, że w smooth jazzie częściej spotkamy się z piosenkami niż utworami. Doskonałym przykładem artystki reprezentującej ten gatunek jest Diana Krall, która jak na swój stosunkowo młody wiek zdążyła wydać niezliczoną ilość płyt – zarówno ze standardami jaki i autorskimi utworami. Smooth jazz to również ta muzyka, którą zwykliśmy słyszeć w ekskluzywnych restauracjach lub na statkach w tle, zwykle wykonywaną na żywo na niewielkiej scenie. W Polsce gatunek ten rozpopularyzował słynny prezenter radiowy – Marek Niedźwiecki w audycji smooth jazz cafe, w ramach której zostało też wydanych sporo składanej płytowych o tym samym tytule.

Free Jazz

Free jazz należy z pewnością do gatunków dość żywiołowych. Jest to muzyka o podłożu jazzowym pozbawiona schematów, zależna od wyobraźni wykonawców, nie wykonywana z nut i daleka od trendów i norm. Ze względu na jej specyfikę, najlepiej się takiej muzyki słucha się (a pewnie i ją wykonuje) na żywo. Free jazz, inaczej niż wiele pozostałych odmian muzyki jazzowej, nie wymaga (choć też nie wyklucza) rozbudowanego instrumentarium, zatem np. z powodzeniem można go grać w trio (np. perkusja – bas – instrument dęty). Doskonałym przykładem grupy grającej w tym gatunku jest polski zespół Pink Freud. W oryginalnym wydaniu zespół ten gra w składzie perkusja , bas i trąbka, przy czym na scenie wspomaga się efektami, wykorzystywanymi głównie do modyfikowania dźwięku trąbki. Na większych koncertach instrumentarium to jest poszerzane o tubę, saksofon i piano, a niekiedy również o instrumenty smyczkowe.

Blues

Blues z języka angielskiego tłumaczony może być jako smutek i rozpacz i z pewnością będzie posiadało to bardzo duże powiązanie z tym specyficznym gatunkiem muzycznym, który wywodzi się z śpiewów murzyńskich mieszkańców południowej części USA. Tematyka bluesa skupiała się u jego podstaw przede wszystkim na opisaniu w realistyczny sposób relacji pomiędzy kobietą a mężczyzną, takich jak miłość, samotność, zazdrość i tym podobne. Niejednokrotnie poruszane zostają wątki podróży, wolności i tym podobne. Oprócz tego w bluesowych tekstach nieraz będziemy mogli natknąć się na krytyczne nastawienie do nierówności rasowej oraz kwestii politycznych, z widocznym akcentem społecznym. Społeczności murzyńskie przez tą muzykę wyrażały niejako swoje cierpienie z powodu uciemiężenia przez białego człowieka i niesprawiedliwości świata, który ten człowiek stworzył. Do najpopularniejszych instrumentów współczesnego bluesa zaliczyć będziemy mogli gitarę, ustną harmonijkę, czy też saksofon albo fortepian., gdzie na początku tego gatunku wykorzystywano głównie prymitywne instrumenty perkusyjne. Muzyka ta stanowiła podwalinę i korzenie powstania jazzu.